Leven in Fryslân is goed, ondanks flinke uitdagingen in de komende jaren

‘Leven in Fryslân’ is een tweejaarlijks publicatie, waarbij het FSP kijkt naar trends en ontwikkelingen op het gebied van leefbaarheid. In de editie van 2021 heeft het FSP de ontwikkelingen in Fryslân op elf leefbaarheidsthema’s  vergeleken met die in  Nederland, bijvoorbeeld op het terrein van bevolkingsontwikkeling, werk en inkomen, gezondheid en zorg, veiligheid en landschap. Ook is er in deze uitgave meer aandacht voor het perspectief van de inwoners, dankzij gebruik van data van Panel Fryslân. Gegevens van dit representatieve FSP-burgerpanel geven inzicht in verschillen tussen groepen inwoners, bijvoorbeeld qua leeftijd, opleidingsniveau en regio.

Hoe een land of regio zich ontwikkelt is niet alleen uit te drukken in materiële welvaart zoals het inkomen of economische groei. Dat is het achterliggende idee van brede welvaart. Fryslân krijgt de komende jaren te maken met een aantal uitdagingen voor de langere termijn. In het streven naar brede welvaart vragen deze uitdagingen om keuzes en een integrale aanpak om ervoor te zorgen dat het ook in de toekomst goed leven, wonen en werken blijft in Fryslân. 

De bevolkingssamenstelling in Fryslân verandert: het aantal jongeren neemt af, het aantal ouderen juist toe. Hierdoor wordt het moeilijker om de sociale samenhang en voorzieningen op peil te houden en dreigt krapte op de arbeidsmarkt. Er moet dus iets gebeuren om Fryslân blijvend aantrekkelijk te maken als woonregio voor jongvolwassenen. Belangrijke voorwaarden daarvoor zijn hoogwaardige werkgelegenheid, geschikte woningen, aantrekkelijke vrijetijdsvoorzieningen en een goede bereikbaarheid, zowel digitaal als met het openbaar vervoer. 

Fryslân vergrijst meer dan landelijk. Vooral het aandeel 80-plussers neemt de komende jaren toe. Dit vraagt om voldoende geschikte woningen waar zij zelfstandig kunnen (blijven) wonen. Door de vergrijzing zal de vraag naar zowel professionele zorg als mantelzorg verder toenemen. Met minder jongeren is het de vraag of er wel genoeg mensen zijn die deze zorg kunnen leveren. Ook verandert de sociale en economische dynamiek door een groeiend aandeel ouderen in dorpen en wijken, met effecten voor de middenstand, het verenigingsleven en het vrijwilligerswerk. 

Het streven naar een inclusieve samenleving waar iedereen kan deelnemen aan de mienskip staat onder druk. Het opleidingsniveau wordt steeds bepalender voor kansen in de samenleving. Het opleidingsniveau is in Fryslân gemiddeld lager dan landelijk. Een lagere opleiding betekent meer risico op armoede, overgewicht, psychische problemen en minder participatie. 

Inwoners van Fryslân waarderen het Friese landschap in hoge mate, maar hebben zorgen over de bedreigingen hiervan. Windmolen- en zonneparken, woningbouwplannen, economische bedrijvigheid en infrastructurele werken zorgen voor druk op de open ruimte. Zoveel verschillende  partijen en uiteenlopende belangen vragen om een gezamenlijke visie op de toekomst van Fryslân en het Friese landschap. 

Ondanks de uitdagingen waarmee Fryslân de komende jaren te maken krijgt ervaren veel inwoners het leven in Fryslân als goed. De sociale samenhang is sterk, de tevredenheid met het leven en de geluksscore is hoog, en inwoners voelen zich veilig. Verder is de werkgelegenheid toegenomen en is er minder inkomensongelijkheid dan elders in Nederland. Friezen zijn tevreden over hun woning en woonomgeving en waarderen de rust, ruimte en frisse lucht en het typische Friese landschap. 

Onderzoekers bij het FSP verzamelen het hele jaar door data vanuit verschillende bronnen in Fryslân. Deze cijfers en kennis worden gedeeld in monitoren, panelonderzoeken en uiteenlopende publicaties. Hou de website, LinkedIn of Twitter in de gaten om op de hoogte te blijven van de meest recente onderzoeken en inzichten.

Ingrid van de Vegte overhandigde op 12 november de tweejaarlijkse publicatie ‘Leven in Fryslân’ aan Gedeputeerde Friso Douwstra van de Provincie Fryslân.