Fryslân kent een kleine, maar zichtbare groep inwoners die bewust het nieuws mijdt of alternatieve nieuwsbronnen zoekt. Deze inwoners zijn vaak kritisch, maar niet onverschillig: ze blijven maatschappelijk betrokken en nemen actief deel aan het publieke debat. Uit onderzoek van Planbureau Fryslân op basis van Panel Fryslândata blijkt dat nieuwsmijding en alternatieve mediaconsumptie samenhangen met een lager vertrouwen in instituties, maar niet per se met minder participatie.
Het onderzoek brengt de relatie tussen mediagebruik, vertrouwen in overheid en maatschappelijke participatie in Fryslân in beeld. Het helpt begrijpen wie deze mensen zijn, wat hen drijft en wat dit betekent voor beleid, media en democratie.
De groep inwoners die nooit nieuws volgt is klein, maar groeit: van 0,7% in 2023 naar 1,2% in 2025. Daarnaast volgt zo’n 6,8% van de inwoners minder dan dagelijks het nieuws. Vooral jongere vrouwen met relatief weinig vertrouwen in overheid en samenleving mijden vaker het nieuws. De redenen voor deze groei zijn nog niet helder, maar het roept vragen op over maatschappelijke betrokkenheid en informatievoorziening.
Ongeveer 7% van de inwoners volgt één of meerdere alternatieve nieuwsbronnen. Dit zijn media die zich expliciet afzetten tegen de gevestigde media en claimen onderbelichte perspectieven te brengen. Volgers van deze nieuwsbronnen hebben vaker een lager inkomen en hebben minder vaak een baan in publieke sectoren.
Verder valt op dat volgers van alternatieve nieuwsbronnen qua maatschappelijke betrokkenheid weinig verschillen van inwoners die alleen nieuws van ‘gevestigde’ nieuwsbronnen consumeren: voor de meeste vormen van politieke participatie zijn de verschillen klein. Hetzelfde geldt voor ‘informelere’ maatschappelijke participatie in de vorm van het bieden van informele hulp.
Wel onderscheiden volgers van alternatieve media zich in meerdere opzichten van andere inwoners:
Opvallend is ook het contrast in vertrouwen in verschillende soorten media. Terwijl volgers van alleen gevestigde media nationale, regionale en lokale media in overgrote meerderheid vertrouwen, ligt dat anders voor volgers van alternatieve media. De NOS wordt door een groot deel van hen niet vertrouwd. Verder zijn ze veel vaker sceptisch over de Leeuwarder Courant en Omrop Fryslân, al wordt Omrop Fryslân door een grote meerderheid van volgers van alternatieve media vertrouwd.
Ook de reden waarom bepaalde media niet vertrouwd worden, verschilt sterk van medium tot medium: terwijl de NOS door alternatieve-nieuwsvolgers als partijdig en manipulerend wordt ervaren, krijgt Omrop Fryslân kritiek vanwege een te regionale of Friestalige focus. Lokale nieuwssites worden relatief goed gewaardeerd. Dit verschil in beleving onderstreept hoe belangrijk het is om niet álle media met dezelfde bril te bekijken.
Volgers van alternatieve nieuwsmedia in Fryslân zijn niet afgehaakt. Ze nemen actief deel aan het publieke debat, stemmen vaak bij referenda en verkiezingen en geven, net als andere inwoners, informele hulp aan hun naasten. Het wantrouwen richting de gevestigde orde gaat dus hand in hand met betrokkenheid. Vergeleken met landelijk en internationaal onderzoek lijkt het aantal Friese volgers van alternatieve nieuwsbronnen aan de lage kant. Toch lijkt onderschatting niet aannemelijk. Juist hun deelname aan Panel Fryslân wijst op betrokkenheid.
Het medialandschap raakt niet iedereen op dezelfde manier. Een groeiende groep inwoners mijdt nieuws of zoekt alternatieven. Hoewel het om een relatief kleine groep gaat, zijn hun zorgen begrijpelijk en is hun betrokkenheid zichtbaar. Ze zijn kritisch, hebben minder vertrouwen in instituties, maar zijn niet per se onverschillig of passief.
Dit vraagt van overheden en media om zich af te vragen: hoe blijven we in gesprek met inwoners die ons niet meer vanzelfsprekend vertrouwen? Wellicht kan de bevinding dat lokalere nieuwsbronnen meer worden vertrouwd een aanknopingspunt bieden. Daarin kunnen ook andere media mogelijk lessen trekken uit die kenmerken die lokaal vertrouwen versterken.
Door de site te te blijven gebruiken, gaat u akkoord met het gebruik van cookies. meer informatie
Deze site is standaard ingesteld op 'cookies toestaan", om je de beste mogelijke blader ervaring te geven. Als je deze site blijft gebruiken zonder je cookie instellingen te wijzigen, of als je klikt op "Accepteren" hieronder, dan geef je toestemming voor het gebruik van Cookies.
06 41185295