Hoe gaat het écht met Harlingen? Hoe staat de gemeente ervoor op het gebied van gezondheid, welzijn, werk, wonen en leefomgeving? En hoe ontwikkelen deze aspecten zich door de tijd heen? Deze publicatie brengt in kaart hoe het staat met de brede welvaart in Harlingen – nu én richting 2040. Het rapport laat zien waar het goed gaat, waar zorgen ontstaan en op welke punten de gemeente en haar inwoners voor grote keuzes staan. De cijfers wijzen op een aantal hardnekkige trends: een snel ouder wordende bevolking, druk op het zorgsysteem en verenigingsleven, een kwetsbare arbeidsmarkt, groeiende mentale belasting en zorgen over leefbaarheid en klimaat.
Deze ontwikkelingen raken niet iedereen in gelijke mate. Met name inwoners met een lagere sociaaleconomische positie blijken op meerdere terreinen minder weerbaar (Planbureau Fryslân, 2024). Dat maakt het belangrijk om nú het gesprek te voeren over de toekomst: hoe zorgen we ervoor dat Harlingen ook in 2040 een plek is waar mensen gezond, verbonden en met perspectief kunnen leven?
Het dashboard is gebaseerd op data van onder andere het CBS, DUO, GGD Fryslân, Provincie Fryslân en Planbureau Fryslân.
In onderstaand dashboard ziet u de meest recente cijfers over brede welvaart in Harlingen, in vergelijking met Fryslân en Nederland.
Onderaan deze pagina vindt u een overzicht van de gebruikte bronnen per onderwerp.
Let op:
Ziet u geen figuur verschijnen nadat u een indicator hebt aangeklikt? Dan is er voor dat jaar geen data beschikbaar. Selecteer dan handmatig het meest recente jaartal bovenin het scherm.
Harlingen heeft net als de rest van Fryslân steeds meer te maken met vergrijzing. Zo is de verwachting dat er in 2040 ruim 1000 meer 65-plussers zijn dan in 2025. Dat is een toename van 24 procent. Op dit moment is 27 procent van de inwoners van Harlingen 65 jaar of ouder. Daarmee is de vergrijzing in Harlingen sterker dan elders in Fryslân. Verder neemt de levensverwachting toe, waardoor het aantal mensen boven de 75 jaar toeneemt. Dit wordt ook wel dubbele vergrijzing genoemd (CBS, 2025d).
Het overheidsbeleid is er al jaren op gericht om mensen langer zelfstandig thuis te laten wonen. Dit vraagt om meer ondersteuning van het sociale netwerk, maar met de huidige demografische veranderingen wordt dit steeds lastiger. Mantelzorg wordt namelijk het meest verleend door 50- tot 75-jarigen. Mensen boven de 85 hebben dit over het algemeen het meeste nodig. In de komende 25 jaar zal het aantal 85-plussers meer dan verdubbelen in Fryslân als geheel, terwijl het aantal 65- tot 75-jarigen zal afnemen.
Daardoor zullen er veel minder potentiële mantelzorgers zijn per 85-plusser. Waar er in Harlingen in 1985 nog 15 potentiële mantelzorgers waren per 85-plusser, is dit gedaald naar 14 potentiële mantelzorgers in 2025. De verwachting is dat in 2040 nog vijf potentiële mantelzorgers per 85-plusser beschikbaar zijn (PBL & CBS, 2016).
Het aantal (oude) ouderen in Harlingen stijgt. Over het algemeen geldt dat hoe ouder mensen worden, hoe meer zorg ze nodig hebben. Ook is de verwachting dat het aandeel inwoners met welvaartsziektes zoals overgewicht en chronische aandoeningen zal toenemen (RIVM, 2024). Samen zorgt dit voor een hogere zorgvraag. In combinatie met de afname van het aantal potentiële mantelzorgers en een dalende beroepsbevolking leidt dit tot een toenemende druk op het zorgstelsel en stijgende kosten van de zorg.
Harlingen heeft een lange tijd te maken gehad met ontgroening. Zo zijn er in 2025 bijna 400 (-15%) minder kinderen (0-14 jaar) dan in 2015 De verwachting is dat het aandeel kinderen de komende jaren gaat stabiliseren. Wel heeft de krimp van de afgelopen jaren invloed op de toekomst. De kinderen die de afgelopen tien jaar niet geboren zijn gaan ook niet naar school. Mede hierdoor zijn er de afgelopen jaren een aantal basisscholen gesloten in Harlingen. Dat is nu merkbaar in het voortgezet onderwijs en straks op het mbo en hoger onderwijs. Komende jaren zal de instroom op de arbeidsmarkt hierdoor ook geringer zijn.
De samenleving is aan het veranderen. De invloed van traditionele instituties, zoals het huwelijk en de kerk, neemt af. Het aantal eenpersoonshuishoudens en eenoudergezinnen neemt toe. Het aantal ouderen neemt toe en het aantal werkenden neemt af. Tegelijkertijd trekt de landelijke overheid zich terug en wordt er van inwoners verwacht dat zij steeds meer zelf doen. Dat roept de vraag op: hoeveel kan de mienskip aan?
14 procent van de inwoners van regio Noordwest Fryslân maakt zich zorgen over de toekomst van hun vereniging. Dit komt onder andere doordat het steeds lastiger is om vrijwilligers te vinden voor structurele werkzaamheden, zoals bestuurstaken. De meeste inwoners willen graag dat verenigingen blijven bestaan. Slechts vier procent vindt het niet erg als er verenigingen verdwijnen (Planbureau Fryslân, 2025).
Twee derde van de inwoners van Noordwest Friesland heeft vertrouwen in de gemeente, terwijl 41 procent vertrouwen heeft in de Tweede Kamer (Planbureau Fryslân, 2025). 68 procent van de inwoners van Noordwest Fryslân zegt vertrouwen te hebben in de provincie, dit is lager dan de provincie als geheel (74%).
Inwoners van Harlingen ervaren minder stress dan gemiddeld in Fryslân en Nederland. Ook lopen ze minder risico op angst en depressie dan gemiddeld in Nederland (GGD Fryslân, 2024). Mogelijk worden deze verschillen (deels) verklaard omdat er meer ouderen in de gemeente wonen. Gemiddeld gezien hebben ouderen minder stress dan de beroepsbevolking.
Daarnaast zijn inwoners van Harlingen iets minder vaak eenzaam dan gemiddeld in Fryslân, 41 procent van de inwoners van Harlingen is matig tot ernstig eenzaam. Twaalf jaar eerder was dat aandeel nog 39 procent. Over het algemeen komt in Fryslân eenzaamheid voor bij alle leeftijden, maar het treft 75-plussers het vaakst. Eenzaamheid stijgt het snelst onder 18-34 jarigen (GGD Fryslân, 2022).
In Harlingen wonen meer inwoners met chronische ziekten en overgewicht dan gemiddeld in Fryslân en Nederland. Door de toenemende vergrijzing is de verwachting dat het aantal gezondheidsproblemen toe gaat nemen de komende jaren.
De komende jaren zal de druk op de beroepsbevolking toenemen als gevolg van vergrijzing en ontgroening. Steeds vaker zullen werkenden mantelzorg moeten verlenen aan hun ouders, vanwege de toenemende zorgdruk. Tegelijkertijd zijn er minder leerkrachten beschikbaar, wat leidt tot meer uitval van lessen of zelfs hele lesdagen. Ouders zullen hierdoor vaker zelf voor hun kinderen moeten zorgen. Daarnaast neemt ook de werkdruk toe: er moet meer werk worden verzet met minder mensen. Deze combinatie van factoren zorgt voor een stijgende mentale belasting.
Op dit moment is het al zo dat de ervaren stress toeneemt onder inwoners van Fryslân. Met name bij jongvolwassenen, gevolgd door 35- tot 49-jarigen (GGD Fryslân, 2024).
Fryslân behoort al jaren tot de veiligste provincies van Nederland. Harlingen zelfs nog iets veiliger dan het Friese gemiddelde. Er zijn minder misdrijven dan gemiddeld in Fryslân en Nederland. In Noordwest Fryslân is de tevredenheid met veiligheid hoger dan het gemiddelde in Fryslân (Planbureau Fryslân, 2024).
Het gemiddeld besteedbaar inkomen per huishouden in Harlingen ligt in 2023 op 34.400 euro. Dat is lager dan het Friese gemiddelde, dat 1.100 euro hoger ligt (CBS, 2024b).
In Harlingen heeft 11 procent van de inwoners in 2024 moeite met rondkomen. Dat is lager dan gemiddeld in Fryslân (12%) en lager dan gemiddeld in Nederland (13%) (GGD Fryslân, 2024).
Het aandeel inwoners met geregistreerde problematisch schulden ligt in Harlingen net wat hoger dan gemiddeld in Fryslân, maar lager dan in Nederland. Ook wonen er meer mensen die langdurig – ten minste een jaar – moeten rondkomen van een inkomen tot aan de lage inkomensgrens dan gemiddeld in Fryslân (CBS, 2024a).
Er is op dit moment al sprake van krapte op de arbeidsmarkt. Dit komt deels doordat de potentiële beroepsbevolking is gekrompen de afgelopen jaren, terwijl het aantal banen steeg (Provincie Fryslân, 2023).
Het aantal potentiële werknemers zal de komende jaren ook in Harlingen flink blijven afnemen. Naar verwachting zijn er ongeveer 640 minder mensen beschikbaar voor de arbeidsmarkt (15-74 jaar) in 2040 ten opzichte van 2025 (Provincie Fryslân, 2024). Dit zal voor toenemende krapte zorgen op de arbeidsmarkt, die met name voelbaar zal zijn binnen de sectoren techniek, bouw & procesindustrie en gezondheidszorg & welzijn (ROA, 2022).
Op dit moment verandert er veel op economisch gebied. De economische actieagenda’s van overheden richten zich niet alleen op het verdienen van geld, maar de nadruk wordt sterker gelegd op de bredere maatschappelijke waarde van bedrijven (Provincie Fryslân, n.d.). Duurzaamheid speelt hierin een groeiende rol. Er worden stappen gezet richting een circulaire economie, waarin afval wordt geminimaliseerd en grondstoffen steeds opnieuw worden gebruikt. Door als regio te specialiseren in water technologie, circulaire materialen en bodemverbetering kunnen bedrijvenclusters in samenwerking met onderwijsinstellingen werken aan innovatieve oplossingen voor globale uitdagingen met betrekking tot duurzaamheid. Fryslân is als regio wereldwijd koploper op het gebied van circulaire economie. De provincie scoort goed op het re-integreren van secundaire materialen in de economie (Circle Economy, 2025).
Daarnaast gaan digitale en technologische ontwikkelingen razendsnel. Dit zorgt ervoor dat banen veranderen of zelfs verdwijnen. Ontwikkelingen op het gebied van automatisering en digitalisering zorgen voor een inhoudelijke veranderende vraag naar arbeid. Steeds meer werkzaamheden zullen goedkoper uitgevoerd kunnen worden door computers en machines. Met het oog op de snelle ontwikkelingen op het gebied van digitalisering binnen de bedrijfsprocessen, is het van groot belang dat de Friese beroepsbevolking voldoende beschikt over digitale geletterdheid. Banen die met name zullen veranderen zijn banen met veel routinematige taken.
De meeste banen in Harlingen zijn te vinden in de sector gezondheids- en welzijnszorg (17,3%). De tweede grootste sector is Handel & reparatie (17%). De sector Industrie is met 14 procent de derde grootste sector in Harlingen, daarnaast is de sector Vervoer en opslag met bijna 11 procent van de werkgelegenheid veel groter dan gemiddeld in Fryslân. (Provincie Fryslân, 2023). Dit heeft alles te maken met de aanwezigheid van de haven van Harlingen. Vrachtvervoer van agrarische producten via de haven is een belangrijke schakel in de economie van Fryslân. Daarnaast kent Harlingen een belangrijk economisch cluster in de vorm van de maritieme industrie en scheepsbouw. De toegevoegde waarde van de sector maritieme industrie ligt ruim bovengemiddeld wanneer deze wordt vergeleken met andere sectoren (Blue Delta Monitor, 2024). Daarmee is de maritieme industrie een belangrijk speerpunt binnen de Friese regionale economie.
Het aandeel inwoners met een hbo- of wo opleiding in Harlingen is met 33 procent lager dan gemiddeld in Nederland (37%) (CBS, 2025b). De overheid stimuleert mensen om te blijven leren, ook als ze al een baan hebben, maar niet iedereen doet dit evenveel. Inwoners met een hbo- of wo opleiding doen vaker een opleiding of cursus tijdens hun carrière dan inwoners met een mbo-opleiding of geen vervolgopleiding (Planbureau Fryslân, 2023b).
Verder is het Friese bedrijfsleven opgebouwd uit veel midden- en kleinbedrijven (mkb) en familiebedrijven. Deze bedrijven passen goed bij het opleidingsprofiel van de beroepsbevolking. Wel vinden deze bedrijven het moeilijker om mee te bewegen met digitaliserings-, duurzaamheids- en energietransities (Rabobank, 2024). Een mogelijke verklaring is dat grotere bedrijven meer mensen en middelen, en daarmee ruimte, hebben om aan deze transities te wijden, terwijl bij kleinere bedrijven deze ruimte vaak beperkter is. De mindere mate van bijscholing en de relatief grote hoeveelheid kleinere bedrijven in Fryslân vormt mogelijk een uitdaging voor de wendbaarheid van de Friese werknemers, bedrijven en de regionale economie.
De ruimte van Harlingen is een schaars goed. Op dit moment bestaat 64 procent van Harlingen uit agrarisch terrein, 2 procent uit bos en open natuurlijk terrein, en tien procent uit woonterrein (CBS, 2017).
Om de leefomgeving van Harlingen voor toekomstige generaties leefbaar te houden, nemen overheden maatregelen. Zo wordt stap voor stap over gegaan op het gebruik van duurzame energie. Ook wordt er gebiedsgericht gewerkt aan natuurherstel, waterkwaliteit en klimaat. Tegelijkertijd is er een tekort aan geschikte woningen, en zijn er plannen om extra huizen te bouwen.
Al deze overheidsplannen vergen ruimte. Hoe kan de ruimte in Harlingen optimaal worden benut?
Het aantal huishoudens in Harlingen stijgt al jaren. Op dit moment zijn er ongeveer 7.800 huishoudens in Harlingen (CBS, 2024c). De verwachting is dat het aantal huishoudens tot 2040 met bijna 600 gaat stijgen (Provincie Fryslân, 2024). Dat betekent dat voor deze huishoudens een geschikte woning nodig is.
De stijging van het aantal huishoudens komt met name doordat het gemiddeld aantal personen per huishouden daalt. Er zijn minder kinderen geboren en het aantal eenpersoonshuishoudens neemt toe, waarvan een groot deel alleenwonende ouderen.
Een ruime meerderheid van de inwoners van Noordwest Fryslân maakt zich zorgen over klimaatverandering. 59 procent geeft aan zich (veel) zorgen te maken, 20 procent is neutraal en 21 procent maakt zich geen zorgen. Het aandeel dat zich zorgen maakt is iets kleiner dan gemiddeld in Fryslân (63%) (Planbureau Fryslân, 2023c). De broeikasgasemissie per inwoner in Harlingen ligt hoger dan gemiddeld in Fryslân (CBS, 2023a).
Gemeenten spelen een belangrijke rol in het toekomstbestendig maken van de leefomgeving. Denk aan het tegengaan van wateroverlast, droogte en hittestress. Gevolgen van klimaatverandering waar ook Harlingen mee te maken heeft.
Ook het landschap en de natuur roepen zorgen op. In Noordwest Fryslân vindt 32 procent van de inwoners dat het Friese landschap de afgelopen vijf jaar is verslechterd, dat is minder dan gemiddeld in Fryslân (38%). Met name de achteruitgang van biodiversiteit wordt genoemd. Jongere generaties maken zich hier vaker zorgen over dan oudere generaties (Planbureau Fryslân, 2024b).
De meeste zorgen gaan over het verdwijnen van bomen, planten en dieren. 84% van de inwoners uit deze regio maakt zich hier zorgen over. Daarnaast geeft ongeveer 60% van de inwoners aan zich zorgen te maken over de aanwezigheid van de wolf in het gebied.
Op het gebied van afval scoort Harlingen relatief laag. In 2023 werd per inwoner gemiddeld 200 kilo restafval geproduceerd. Daarmee hoort de gemeente bij de hoogste producenten van restafval in Fryslân (CBS, 2023d). Het Friese gemiddelde ligt op 171 kilo per inwoner.
In Harlingen is de gemiddelde afstand tot voorzieningen vaak kleiner dan gemiddeld in Fryslân en Nederland. Binnen de gemeente Harlingen is men namelijk snel in de buurt van de stad Harlingen, waar veel voorzieningen te vinden zijn. De enige belangrijke voorziening die duidelijk op een langere afstand ligt is het ziekenhuis. Zo ligt de gemiddelde afstand tot een ziekenhuis op 27 kilometer, terwijl dit landelijk gemiddeld 7 kilometer is.
Door schaalvergroting en demografische veranderingen is het voorzieningenniveau in Harlingen in de afgelopen jaren afgenomen. Zo zijn er basisscholen en winkels gesloten. Deze trend staat onder druk van verdere vergrijzing en ontgroening: zonder ingrijpen bestaat het risico dat ook in de toekomst voorzieningen verdwijnen.
Aangezien in Harlingen veel voorzieningen in de buurt zijn, ligt het gebruik van de auto lager dan gemiddeld in Fryslân (CBS, 2024b). Uit onderzoek blijkt dat inwoners van Noordwest Fryslân de huisarts, basisschool en bushalte of treinstation als de belangrijkste voorzieningen beschouwen. Deze basisvoorzieningen spelen een cruciale rol in het dagelijks leven en de leefbaarheid van dorpen en wijken (Planbureau Fryslân, 2024c).
Deze publicatie laat zien dat er ontwikkelingen zijn die de brede welvaart in Harlingen op termijn onder druk kunnen zetten. Denk aan de toenemende druk op de zorg, aan werkstress of aan zorgen over de toekomst van kinderen in de regio. Het zijn vragen die steeds meer inwoners herkennen: Hoe zorg ik goed voor mijn ouders? Hoe houd ik balans in mijn werk en leven? Hoe ziet de toekomst eruit voor de volgende generatie in Harlingen?
De trends in deze monitor wijzen op veranderingen die geleidelijk maar onmiskenbaar doorwerken in het dagelijks leven. Niet iedereen voelt die gevolgen in dezelfde mate. Hoewel deze rapportage gemiddelde cijfers laat zien, geldt dat sommige groepen – met name inwoners met een lagere sociaaleconomische positie – op meerdere fronten minder weerbaar zijn. Zij leven minder lang in goede gezondheid, hebben vaker financiële zorgen, en kunnen minder terugvallen op een netwerk of buffer.
Dat maakt het belangrijk om nú na te denken over de toekomst. Welke richting willen we op met Harlingen? Welke keuzes zijn nodig om de brede welvaart ook op de langere termijn te behouden – voor iedereen? Niet alles ligt binnen de invloedssfeer van de gemeente en haar burgers, maar op sommige thema’s valt wel gericht bij te sturen.
Harlingen in 2040 zal er anders uitzien dan vandaag. De vraag is: neemt de gemeenschap de regie over veranderingen, of laat het die veranderingen over zich heen komen? Deze monitor biedt inzichten die kunnen helpen om onderbouwde keuzes te maken – vandaag, voor het geluk van morgen.
Heeft u vragen of wilt u meer informatie? Zoekt u specifieke cijfers? We helpen u graag verder! Neem contact op met:
Door de site te te blijven gebruiken, gaat u akkoord met het gebruik van cookies. meer informatie
Deze site is standaard ingesteld op 'cookies toestaan", om je de beste mogelijke blader ervaring te geven. Als je deze site blijft gebruiken zonder je cookie instellingen te wijzigen, of als je klikt op "Accepteren" hieronder, dan geef je toestemming voor het gebruik van Cookies.
06 306 593 97