Vrijetijdsbesteding in Fryslân

In Fryslân is driekwart (76%) van de inwoners tevreden met de hoeveelheid vrije tijd die ze hebben. In de afgelopen tien jaar bleef dat aandeel zowel landelijk als in Fryslân redelijk stabiel. Alleen in 2020 steeg het aandeel met twee procent. Waarschijnlijk heeft dit te maken met de coronapandemie. Tijdens de lockdown(s) veranderde de tijdsindeling van veel mensen, waardoor sommige inwoners meer vrije tijd overhielden. In 2021 is het aandeel weer met een procentpunt gedaald. In Fryslân is structureel een iets hoger aandeel inwoners tevreden met de hoeveelheid vrije tijd dan landelijk.

Het grootste gedeelte (96%) van de inwoners maakt dagelijks gebruik van media, zoals tv kijken, Netflix, social media of het luisteren van podcasts. Dit is de meest populaire activiteit in de vrije tijd. Andere activiteiten die vaak ondernomen worden zijn lezen, fietsen en wandelen. Meer dan de helft (58%) van de inwoners leest dagelijks. Wel zijn er grote verschillen per leeftijdscategorie, wat betreft de populariteit van lezen. Van de 18-34 jarigen leest 34 procent dagelijks en onder 75-plussers is dat 87 procent.
In Fryslân bezoekt 59 procent van de inwoners minimaal één keer per maand een horecagelegenheid, zoals een restaurant of café. Een derde (35%) bezoekt minimaal één keer per maand een evenement, zoals een sportwedstrijd, een dorpsfeest, een festival of een beurs. Wel zijn er verschillen tussen opleidingsniveaus. Inwoners met een hbo- of wo-opleiding (68%) bezoeken vaker minimaal één keer per maand een horecagelegenheid dan inwoners met een mbo- (58%) of geen vervolgopleiding (51%).

Een groot deel van de inwoners van Fryslân vindt bewegen (wandelen en/of fietsen en sporten) de meest belangrijke activiteit in hun vrije tijd voor de kwaliteit van hun leven. Naast bewegen zijn vooral alledaagse activiteiten, zoals lezen, klussen en/of tuinieren, het gebruik van media, muziek maken en creatief bezig zijn (schilderen, schrijven fotografie etc.) voor veel mensen belangrijk voor de kwaliteit van hun leven. Incidentele activiteiten, zoals het bezoeken van culturele voorzieningen, evenementen en horecagelegenheden, zijn voor de ongeveer de helft van de inwoners van Fryslân belangrijk voor de kwaliteit van hun leven.
Wel zijn er verschillen tussen leeftijdscategorieën. Hoe ouder, hoe belangrijker lezen is voor de kwaliteit van leven. Bij 18-34 jarigen staat sport bovenaan.
De helft (46%) van de inwoners van Fryslân geeft gemiddeld 0-50 euro per maand uit aan structurele vrijetijdsbesteding. Hiermee worden lidmaatschappen bedoeld, zoals van sportscholen, verenigingen, Netflix of een tijdschrift. 22 procent geeft meer dan 100 euro uit per maand. Inwoners met een hbo- of wo-opleiding geven vaker een hoger bedrag uit dan inwoners zonder vervolgopleiding. Aan incidentele uitgaves, zoals bezoek aan restaurants, evenementen en musea, geven de meeste inwoners (76%) minder dan 100 euro per maand uit. Jongvolwassenen (18-34 jaar) geven gemiddeld meer uit aan incidentele uitgaves dan ouderen. Zij bezoeken ook vaker horecagelegenheden en evenementen, dus dat komt overeen.

Het aantal vestigingen van bedrijven in de vrijetijdssector in Fryslân is in de afgelopen jaren toegenomen. In 2025 zijn er 475 hotels in Fryslân. Tien jaar geleden was dat nog 280. Ook is het aantal restaurants met 290 toegenomen in dezelfde periode. Wel is het aantal restaurants in het afgelopen jaar licht gedaald ten opzichte van het jaar daarvoor. Het aantal bedrijven in podiumkunst is gestegen van 515 naar 980. Dit zijn waarschijnlijk veel zzp-ers (Cultuurmonitor, 2022). Niet alle soorten ondernemingen in de vrijetijdssector hebben in de afgelopen jaren een groei doorgemaakt. Zo is het aantal cafés (waaronder discotheken) met ongeveer 100 afgenomen in de afgelopen tien jaar.
Er is aan de inwoners gevraagd hoe tevreden ze zijn over de kwaliteit en het aantal voorzieningen. In Fryslân is 81 procent tevreden over de kwaliteit van wandel- en fietsvoorzieningen. Ook over de kwaliteit van natuurgebieden en horeca zijn inwoners enthousiast. Over andere voorzieningen hebben veel inwoners geen mening. Bij wellness mogelijkheden, sportevenementen en watersportmogelijkheden vulden relatief veel inwoners ‘weet ik niet’ in. Waarschijnlijk omdat ze er weinig gebruik van maken.

Het aantal bezoeken aan voorstellingen in Fryslân fluctueerde in de afgelopen twintig jaar. In 2010 was het hoogtepunt met bijna een half miljoen bezoeken aan voorstellingen. In de vier jaar daarna daalde het aantal bezoeken met ongeveer de helft. Eén van de verklaringen daarvoor is waarschijnlijk de economische crisis die toen plaatsvond. Tussen 2014 en 2019 is het aantal bezoeken weer gestegen, mede doordat Leeuwarden-Fryslân culturele hoofdstad was in 2018. Vervolgens brak in 2020 de coronacrisis uit, waardoor theaters grotendeels dicht moesten. Daardoor daalde het aantal bezoeken aan voorstellingen enorm. In 2023 is het aantal bezoeken aan voorstellingen weer op hetzelfde niveau als voor de coronacrisis. Qua soorten zijn voorstellingen met muziek en cabaret en kleinkunst het meest populair in Fryslân.
De grote meerderheid van de inwoners van Fryslân heeft afgelopen jaar één of meer culturele activiteiten bezocht. Muziekoptredens waren het meest populair: twee derde van de inwoners van Fryslân hebben één of meerdere muziekoptredens bezocht in de afgelopen twaalf maanden. Ook musea (61%), festivals (54%) en bioscopen (53%) zijn in trek. Literaire voorleesevenementen en dansvoorstellingen zijn het minst bezocht in het afgelopen jaar.

In Fryslân sport iets meer dan de helft van de inwoners (53%) wekelijks. Dat is iets lager dan het landelijk gemiddelde van 57% (GGD Fryslân, 2024). Een mogelijke verklaring hiervoor is de relatief grote groep 65-plussers in de provincie. Over het algemeen neemt sportdeelname af met de leeftijd.
Daarnaast zijn er duidelijke verschillen zichtbaar tussen opleidingsniveaus. Van de inwoners met een hbo- of wo-opleiding sport twee derde wekelijks. Onder inwoners zonder vervolgopleiding is dat aandeel aanzienlijk lager, namelijk 35 procent.

Het toerisme in Fryslân is in 2024 verder toegenomen. In totaal verbleven ruim 2,1 miljoen gasten in de provincie. Ter vergelijking: in 2023 ging het om 1,98 miljoen gasten en in 2014 om bijna 1,6 miljoen (CBS, 2025). In werkelijkheid ligt dit aantal zelfs nog hoger, aangezien overnachtingen op boten niet worden meegeteld. De stijgende lijn van het toerisme zet daarmee door.
De meeste inwoners van Fryslân blijven positief over deze ontwikkeling. Zes op de tien (60%) vinden dat het aantal toeristen in balans is. Slechts een kleine groep, 8 procent, ervaart het aantal toeristen als te hoog. In Zuidwest-Fryslân ligt dit percentage hoger (13%), maar dit aandeel is gedaald ten opzichte van de vorige meting (16%). De regio trekt relatief veel bezoekers door het grote watersportaanbod en de aanwezigheid van zeven van de elf Friese steden (Panel Fryslân, 2025).
Volgens inwoners draagt toerisme bij aan de regionale economie, werkgelegenheid en levendigheid. Tegelijkertijd geeft 18 procent aan dat toerisme ten koste gaat van de rust, ruimte en natuur in Fryslân.

De helft (49%) van de inwoners vindt dat Fryslân een ruim en divers cultureel aanbod heeft. Wel zijn er verschillen tussen leeftijdsgroepen. Jongvolwassenen (18-34 jaar) zijn minder enthousiast over het aanbod dan oudere leeftijdsgroepen. Zestien procent is ontevreden over het culturele aanbod in Fryslân. Onder 65-plussers is dat aandeel twee procent.
De meeste inwoners vinden dat grootschalige evenementen, zoals de Sneekweek en Arcadia, goed zijn voor de Friese economie en werkgelegenheid. Meer dan de helft van de inwoners vindt dat overheden geld moeten investeren in het ondersteunen van zulke evenementen. Daarentegen vindt 14 procent van de inwoners vindt dat grootschalige evenementen ten koste gaan van de rust en ruimte in de provincie. Meer dan de helft van de inwoners is het hier mee oneens.
Ook over toerisme zijn de meeste inwoners enthousiast. Het zorgt voor meer levendigheid en toerisme is goed voor de Friese economie en werkgelegenheid, vindt men. Achttien procent van de inwoners vindt dat toerisme ten koste gaat van de rust en ruimte en natuurgebieden in de provincie (Panel Fryslân, 2025).