Uit de nieuwste taalsurvey blijkt dat het Fries stevig verankerd blijft in de Friese samenleving. Negen op de tien inwoners van Fryslân verstaan de taal goed, bijna twee derde spreekt het, en meer dan de helft kan het ook lezen. Schrijven in het Fries blijft echter een uitdaging: slechts één op de vijf respondenten geeft aan dat goed te kunnen. Daarmee biedt het onderzoek een opmerkelijk stabiel beeld en spreekt het de aanname tegen dat het Fries structureel achteruit zou gaan.
Dit blijkt uit een gezamenlijk onderzoek van de Fryske Akademy en Planbureau Fryslân. Het volledige onderzoeksrapport ‘Taal fan Fryslân. In nije koers’ is als bijlage beschikbaar. De survey maakt ook deel uit van de nieuwe Taal- en Identiteitsmonitor, waarin de ontwikkeling van de taal wordt gevolgd als onderdeel van bredere welvaartsmonitoring in de provincie.
Het onderzoek richt zich op drie kerndomeinen van taalvitaliteit: taalbeheersing, taalhouding en taalgebruik.
De taalvaardigheid in het Fries is in grote lijnen stabiel gebleven ten opzichte van eerdere metingen (zoals in 2018). Opvallend is dat jongeren hun leesvaardigheid lager inschatten dan oudere generaties, terwijl het algemene niveau sinds 1995 wel is toegenomen. De schrijfvaardigheid blijft relatief laag.
Op het gebied van taalhouding vinden 63,7% van de respondenten dat het Fries belangrijk is voor sociale samenhang en identiteit (solidariteit). De waardering voor de status van het Fries – bijvoorbeeld voor carrièrekansen – ligt met 23,5% beduidend lager. Niet het feit of men met Fries is opgegroeid, maar juist de taalidentiteit blijkt doorslaggevend: mensen die zichzelf als Friestalig beschouwen, zijn duidelijk positiever over het Fries dan degenen die zich als Nederlandstalig identificeren, ongeacht hun taalkundige achtergrond.
Ook het taalgebruik laat zien dat het Fries veel wordt ingezet in de thuissituatie en in sociale kringen. Vooral met kinderen (47,6%) en partners (44,1%) wordt regelmatig Fries gesproken. Ook blijkt dat jongeren het Fries vaker actief doorgeven aan hun kinderen, wat duidt op een bewuste overdracht van de taal. Taalgebruik verschilt per regio, leeftijd en opleidingsniveau, waarbij mensen op het platteland en ouderen het Fries het meest gebruiken. De rol van taalattitude is ook zichtbaar: wie het Fries een hogere status toekent, gebruikt het vaker op het werk en in andere formele contexten.
De taalsurvey maakt deel uit van een bredere, langjarige monitoring van taal en identiteit in Fryslân. De samenwerking tussen de Fryske Akademy en Planbureau Fryslân zorgt voor een wetenschappelijk gefundeerde basis voor taalbeleid. De nieuwe Taal- en Identiteitsmonitor biedt bovendien structureel inzicht in hoe de houding ten opzichte van het Fries zich ontwikkelt.
Het Fries is niet alleen een communicatiemiddel, maar ook een belangrijk onderdeel van de brede welvaart en culturele identiteit van Fryslân. De uitkomsten van dit onderzoek onderstrepen dat het gebruik van het Fries geen vanzelfsprekendheid is. Het vraagt om bewuste keuzes, betrokkenheid en een krachtig, samenhangend beleid.
De taalsurvey is een grootschalig onderzoek naar taalvaardigheid, taalgedrag en taalhouding ten opzichte van het Fries in Fryslân, dat al sinds 1967 periodiek wordt uitgevoerd. De nieuwste editie zet deze traditie voort en slaat tegelijk een nieuwe weg in met een samenwerking tussen de Fryske Akademy en Planbureau Fryslân.
Vragen? Neem gerust contact op met onderzoeker Chaïm la Roi.
Lees verder
Door de site te te blijven gebruiken, gaat u akkoord met het gebruik van cookies. meer informatie
Deze site is standaard ingesteld op 'cookies toestaan", om je de beste mogelijke blader ervaring te geven. Als je deze site blijft gebruiken zonder je cookie instellingen te wijzigen, of als je klikt op "Accepteren" hieronder, dan geef je toestemming voor het gebruik van Cookies.
0625076610